Filip Sylwestrowicz
Kim właściwie są prezbiterianie? Prawdopodobnie wiele osób stykających się z naszym Kościołem zadaje sobie to pytanie. Trudno się dziwić, gdyż prezbiterianizm jest wyznaniem, które jest bardzo rzadko spotykane w Polsce. Być może kojarzycie wzmianki o prezbiterianach w literaturze lub filmach. Czytelnicy książek Lucy Maud Montgomery mogą pamiętać, że wiele postaci w jej powieściach jest prezbiterianami. Sama pisarka zresztą była prezbiterianką i żoną prezbiteriańskiego księdza. Innym zapewne przypominają się wzmianki w prasie lub telewizji o Kościele Prezbiteriańskim w Stanach Zjednoczonych. Albo może prezbiterianizm nie kojarzy wam się zupełnie z niczym. Jeżeli tak, to ta seria wpisów na naszym blogu jest dla was. W kilku krótkich artykułach chciałbym przedstawić wam nasz Kościół oraz opowiedzieć o najważniejszych cechach, które wyróżniają prezbiterianizm jako wyznanie. Na początek postaram się odpowiedzieć na tytułowe pytanie.
Kim zatem są prezbiterianie? Przede wszystkim jesteśmy chrześcijanami. Podobnie jak katolicy, luteranie, czy baptyści jesteśmy częścią wielkiego ruchu religijnego, który bierze swój początek w osobie Jezusa z Nazaretu. Razem z innymi chrześcijanami wierzymy, że Jezus Chrystus jest wcielonym Bogiem, który przyszedł na ziemię, żeby nas zbawić. Podzielamy też powszechną wiarę chrześcijańską, która wyrażona jest w starokościelnych symbolach, takich jak Symbol apostolski, Symbol nicejsko-konstantynopolitański, czy Symbol atanazjański.
W ramach rodziny Kościołów chrześcijańskich należymy do gałęzi protestanckiej. Oznacza to, że wywodzimy się z reformacji Kościoła, która miała miejsce w XVI wieku. Rozwój różnych doktryn i praktyk, jak np. odpusty, doprowadził u progu XVI wieku do zaciemnienia Ewangelii. Pobożność późnego średniowiecza skłaniała ludzi do polegania w kwestii zbawienia na własnych uczynkach i staraniach, a nie na łasce Bożej dostępnej przez wiarę w Chrystusa. Przeciwko temu wystąpili reformatorzy, którzy wzywali do rewizji nauczania i praktyki Kościoła w świetle Słowa Bożego.
Prezbiterianie podobnie jak inni protestanci nauczają, że Pismo Święte jest nadrzędnym autorytetem w sprawach wiary. Nie oznacza to bynajmniej, że odrzucamy tradycję i historię Kościoła. Wierzymy jednak, że tradycja jest zawsze podporządkowana Pismu i musi być oceniana w jego świetle. Jako protestanci nauczamy również, że zbawienie jest darem Bożej łaski. Nie możemy w żaden sposób zasłużyć sobie na ten dar, możemy go tylko przyjąć przez wiarę. Nie znaczy to znowu, że odrzucamy dobre uczynki. Wierzymy jednak, że są one owocem pojednania z Bogiem, a nie jego podstawą.
Pośród Kościołów protestanckich prezbiterianie przynależą do gałęzi reformowanej. Szesnastowieczna reformacja miała dwa główne nurty: luterański związany z Wittenbergą oraz wywodzący się ze Szwajcarii nurt reformowany. Chociaż nurt reformowany jest czasem nazywany kalwińskim, to nie było w nim jednej postaci, która miałaby tak centralne znaczenie jak Marcin Luter dla luteranizmu. Nie ma też jednego wyznania wiary lub katechizmu, które byłby wspólny dla całego nurtu reformowanego, tak jak Augsburskie wyznanie wiary oraz katechizmy Lutra są wspólne dla wszystkich luteran. Kościoły reformowane łączyła wspólnota przekonań, ale przyjmowały one lokalnie różne wyznania wiary oraz ustrój.
Prezbiterianizm jest określeniem tych Kościołów reformowanych, które wywodzą swoje korzenie z reformacji w Szkocji. Nazwa prezbiteriański wywodzi się od ustroju (sposobu, w jaki Kościół jest zarządzany) charakterystycznego dla reformowanego Kościoła w Szkocji, któremu poświęcę oddzielny wpis. Jesteśmy zatem Kościołem reformowanym, który jest pod wieloma względami podobny do kontynentalnych Kościołów reformowanych, które reprezentują w Polsce Kościół Ewangelicko-Reformowany oraz Ewangeliczny Kościół Reformowany. Przyjmujemy jednak nieco odmienny ustrój (sposób zarządzania) oraz posługujemy się innymi księgami konfesyjnymi, którym również poświęcona będzie odrębna część tej serii.
Możemy zatem powiedzieć, że prezbiterianie są w pierwszej kolejności chrześcijanami, po drugie protestantami, a po trzecie reformowanymi. Nazwa naszego wyznania wywodzi się od charakterystycznego ustroju, który przyjmują nasze Kościoły. Co jednak jest dla nas ważne? Czego nauczamy? Jak wygląda nasze nabożeństwo? Jakie księgi wyznaniowe przyjmujemy? Na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć w dalszych częściach niniejszej serii.
